๙ ตามรอยเท้าพ่อ เดินตามรอยเท้าแม่ – พระตำหนัก ภูพาน พระราชนิเวศน์ สกลนคร

๙ ตามรอยเท้าพ่อ เดินตามรอยเท้าแม่ จ. สกลนคร ณ พระตำหนัก ภูพาน พระราชนิเวศน์ และรู้จักโครงการป่ารักน้ำ บ้านถ้ำติ้ว อำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร หนึ่งในโครงการพระราชดำริสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

พระตำหนัก ภูพาน พระราชนิเวศน์

เป็นพระตำหนักที่สร้างขึ้นในบริเวณเทือกเขาภูพาน โดยเป็นการเลือกโดยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 ด้วยพระองค์เอง ทรงใช้แผนที่ทางอากาศและการเสด็จโดยพระองค์เอง เป็นปัจจัยในการกำหนดเขตพื้นที่การก่อสร้างพระตำหนักและอาคารประกอบ

© รูปต้นฉบับ:esan108

บริเวณพระตำหนักประกอบไปด้วยเขตพระราชฐานชั้นในและเขตพระราชฐานชั้นนอก ในครั้งนั้น พระตำหนักมีพื้นที่เพียง 940 ไร่ หากแต่ว่าในเวลาต่อมาได้มีการขยายพื้นที่ เนื่องจากการจัดทำเป็นโครงการฟื้นฟูสถาพป่าเพื่อคืนสู่ธรรมชาติอีกประมาณ 1,010 ไร่

ภายในพระราชตำหนัก ประกอบไปด้วยอาคารประกอบดังนี้

หมู่พระตำหนัก

สวนในพระตำหนัก

โดยแบ่งออกเป็นสวนต่างๆ ได้ 5 รูปแบบ คือ

1. สวนรวมพันธุ์ไม้ (Mixed garden)

2. สวนแบบประดิษฐ์ (Formal Style)

3. สวนแบบธรรมชาติ (Informal Style)

4. สวนหินประดับประดา (Rock garden)

5. สวนประดับหิน (Stone garden)

เส้นทางป่ารักน้ำ

เป็นเวลานานกว่า 60 ปี ที่สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินเคียงข้างพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ไปทั่วผืนแผ่นดินไทย เพื่อทรงช่วยบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้พสกนิกรของพระองค์มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น การได้สัมผัสกับประชาชนอย่างใกล้ชิด ทำให้สมเด็จพระราชินีทรงรับรู้ถึงปัญหาของประชาชนอย่างลึกซึ้ง รวมถึงทรงเห็นว่าทรัพยากรธรรมชาติ กำลังจะเลือนหายไปจากสังคมไทยเข้าทุกที พระองค์ทรงมีดำริริเริ่มในการทำโครงการต่างๆ มากกว่า 2,000 โครงการ และหนึ่งในนั้นก็คือ โครงการป่ารักน้ำ บ้านถ้ำติ้ว อำเภอส่องดาว จังหวัดสกลนคร

โดยการที่พระองค์ทรงเล็งเห็นว่า ป่า นั้นเสมือนกับเป็นฟองน้ำที่ดูดซับน้ำเอาไว้ที่ราก ทำให้ป่าเป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำลำธาร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ จึงทรงชักชวนให้พสกนิกรชาวไทยมีส่วนช่วยในการปลูกป่าและอนุรักษ์ป่า เพื่อร่วมกันคืนความอุดมสมบูรณ์อย่างยั่งยื่นแก่ป่าต้นน้ำลำธาร ซึ่งก็เป็นจุดเริ่มต้นในการจัดทำโครงการนี้ขึ้น โดยเริ่มที่อุทยานแห่งชาติภูผาเหล็ก ซึ่งเป็นป่าเบญจพรรณที่มีความอุดมสมบูรณ์สูงและยังมีน้ำตกที่สวยงามอีกด้วย

สำหรับพันธุ์ไม้ที่ทรงปลูกจะเป็นไม้ท้องถิ่นที่มีคุณสมบัติที่โตเร็วและช่วยบำรุงดิน อาทิ ไม้แดงและกระถินณรงค์ โดยอาศัยความร่วมมือของทุกภาคส่วน ให้มีส่วนช่วยในการอนุรักษ์ป่า ไม่ว่าจะเป็นการการดูแล การปลูกป่า หรือไม่ว่าจะเป็นการทำฝายชะลอน้ำ

อีกทั้งยังได้มีการอบรมอาสาพิทักษ์ป่าขึ้นในทุกๆ ปี เพื่อเป็นการสร้างพลังให้ชุมชนอย่างเข้มแข็ง ในการหวงแหนธรรมชาติ ส่งผลให้ทุกวันนี้ ป่ามีความอุดมสมบูรณ์ขึ้น ประชาชนที่อยู่โดยรอบและใกล้เคียงได้มีน้ำใช้อย่างเพียงพอ จนสามารถที่จะใช้แหล่งน้ำเหล่านี้ประกอบอาชีพได้ อย่างเช่น การทำเกษตรกรรม มากไปกว่านั้น ยังมีการผลิตน้ำประปาเพื่อใช้เป็นแหล่งน้ำที่สำคัญแก่ชุมชนอีกด้วย

ด้วยสายพระเนตรอันยาวไกลของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทำให้คนไทยมีความอยู่ดีกินดี พึ่งพาตัวเองได้อย่างยั่งยืน อีกทั้งยังสามารถรักษาธรรมชาติได้อย่างมั่นคง อีกทั้งพระองค์ยังมีพระราชดำริที่จะส่งเสริมในด้านศิลปาชีพ เช่น การย้อมผ้าคราม เพื่อให้ราษฎรมีตัวเลือกที่จะประกอบอาชีพอีกด้วย

๙ ตามรอยเท้าพ่อ เดินตามรอยเท้าแม่, บ้านถ้ำติ้ว, พระตำหนัก ภูพาน พระราชนิเวศน์, พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, รัชกาลที่9, ราชินี, สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ, อุทยานแห่งชาติภูผาเหล็ก, เที่ยวสกลนคร, เส้นทางรักป่ารักน้ำ, ในหลวง